Mesopotamija
Mesopotamija
(grčki- međurečje) obuhvata prostor izmedju reka Tigris i Eufrat u
jugoistocnoj Aziji, na području današnje Sirije i Iraka. Međutim,
smatra se da izraz takođe potpuno obuhvata rečne ravnice, kao i okolna
nizinska područja čije granice čine Arapska pustinja na zapadu i jugu,
Persijski zaliv prema jugu, te planine Zargos i Kavkaz prema severu.
Mnoge stare civilizacije su se tu razvile, kao npr. Sumer,Akad,
Vavilon, Asirija, , itd. Neki od najranijih primera pisanja u svetu su
pronađeni u ovoj regiji, a tu su nastali i prvi gradovi-drzave. Zbog
svega ovoga, Mesopotamija je poznata kao "kolevka civilizacije".Sumer
Sumerani, samonazvani "ljudi crnih glava" su oko 5000. p.n.e naselili su se između reka Tigar i Eufrat. Smatra se da su došli u Mesopotamiju iz severozapadne Indije.Ziveli su u juznom delu Mesopotamije. U drugoj polovini cetvrtog milenijuma p.n.e osnovali su prve gradove- drzave. Najpoznatiji su : Uruk, Ur, Kis, Nipur i Lagas.Oni su prvi civilizovan narod koji je iza sebe ostavio pisane spomenike.
Sumer je bio robovlasnička država. U najranijoj prošlosti nije bilo vladara, već su gradovima vladali sveštenici. Kako se država razvijala, iz redova sveštenstva birani su kraljevi. Uloga kralja bila je da vodi vojsku u boj, da tera narod da poštuje red i zakon, da se gradovi održavaju itd. Narod je bio podeljen na tri staleza. Najnizi sloj su bili robovi koji su najčešće bili zarobljeni neprijateljski vojnici. Srednji sloj činili su trgovci, zemljoradnici i zanatlije. Najviši sloj u Sumeru zauzimalo je sveštenstvo, činovnici i vojska. Najviše od svih cenilo se sveštenstvo. Oni su smatrani božjim slugama i njihova je uloga bila da ugađaju bogovima i da se potrude da se ugađa bogovima. Takođe, sveštenici su učili ljude u svojim hramovima, presuđivali u sporovima itd.
Bili su i dobri graditelji. Kako u Mesopotamiji nije bilo kamena i drveta, Sumerci su pronašli opeku. Zidali su veće kuće, neke čak dva sprata visoke. Izumeli su grnčarski točak i pravili posuđe. Znali su da vajaju i da obrađuju neke metale.
Sumerci su imali svoje pismo, nazvano klinasto. Još oko 3500. godine pre Hrista oni su crtali piktograme na tablicama od ilovače. Ove tablice bi se onda pekle i postale skoro neuništive. Mnogo ovakvih tablica otkopano je u gradu Ur. Pismo Sumeraca imalo je 600 simbola.Jedna od najkrupnijih kulturnih tekovina sumerskog naroda bio je pronalazak pisma, koje se pojavljuje u doba Uruka, već početkom IV milenijuma pre nove ere. Kao i svi drugi sistemi pisama, koji su se samostalno pojavili kod drugih starih naroda, i sumersko pismo prvobitno je poniklo od crteža; pritom su pojedini slikovni znaci služili za oznaku očigledno prikazanih reči.
Uslovi života, potreba za brzim pisanjem dokumenata ? doveli su još u dubokoj starini do uprošćenja toga najstarijeg slikovnog pisma Sumeraca. Tako, umesto čitavog predmeta, počeli su crtati samo njegov najkarakterističniji deo, postepeno pretvarajući crtež u linearnu šemu. Tokom vremena potreba za primenom brzog pisma, u vezi sa posebnim načinom crtanja znakova na glinenim tablicama ? dovodi do još veće šematizacije znakova pisma i do formiranja sistema klinastog pisma. Znaci koji se utiskuju na mekoj glini gube svoj raniji slikovni lik i tokom vremena dobijaju oblik raznih kombinacija vertikalnih, horizontalnih i kosih klinova.
Sumersko klnasto pismo, zajedno sa osnovnim elementima sumerske kulture, preuzeli su Vavilonci, a zatim se to pismo, rasprostrlo po čitavoj Prednjoj Aziji. Klinastim pismom slušili su se u starom Akadu, u Asiriji, u hetitskoj državi, u drzavi Urartu, u Siriji i staroj Persiji. Sredinom II milenijuma pre nove ere klinasto pismo je postalo međunarodni diplomatski sistem pisma. Njim su se služili čak i egipatski faraoni, koji su vodili veliku prepisku sa carevima Prednje Azije i sa kneževima Sirije i Fenikije.
Sumersko pismo preuzela su semitska plemena koja su nastanjivala srednji i severni deo Međurečja, tj. zemlju Akad, vavilonsku državu i Asiriju. Sasvim je prirodno da su Semiti prilagodili sumersko klinasto pismo osobinama svog jezika; pritom su pojedini znaci klinastog pisma dobili novo glasovno značenje. To je dovelo do toga da je klinasto pismo postalo polifonski sistem pisma tj. da su pojedine grupe klinova imale istovremeno različito glasovno značenje, služeći za oznaku niza raznih slogova. Tek u znatno kasnija vremena, u vezi sa razvitkom trgovine, najpre u severnoj Fenikiji, sredinom II milenijuma pre nove ere, a zatim u Persiji, sredinom I milenijuma pre nove ere, klinasto pismo je steklo prostiji fonetski oblik, postepeno se pretvorivši u jedan od najstarijih nama poznatih alfabeta.