Mauzolej u Halikarnasu
Mauzolej u Halikarnasu se nalazi u gradu Bodrumu, na obali Egejskog mora, u jugozapadnom delu današnje
Turske. Grad Bodrum se u vreme stare Grčke zvao Halikarnas. Ovo svetsko čudo
je, kao i piramide, predstavljalo grobnicu vladara. Za razliku od piramida koje
su zadivljuju oblikom i veličinom, mauzolej u Halikarnasu je atribut svetskog
čuda dobio zahvaljujući svojoj estetskoj lepoti. Njegova posebnost je i u tome
što nije bio posvećen nijednom starogrčkom bogu, što je bilo uobičajeno za
tadašnje velike građevine.
U vreme velikog blagostanja persijske države, kada se proširila na celu Mesopotamiju, severnu Indiju, Siriju, Egipat i Malu Aziju, persijski vladar je dao određen stepen samostalnosti svojim provincijama, jer nije bio u mogućnosti da kontroliše celu državu. Jedna od provincija Persije, kraljevina Karija, koja se nalazila u zapadnom delu Male Azije, je bila toliko udaljena od prestonice da je praktično postajala samostalna država. Karijski kralj Mauzol, koji je vladao od 377. do 353. godine pre nove ere, je premestio prestonicu Karije u grad Halikarnas.
Mauzolej u Halikarnasu (po njegovom imenu - Mauzol) predstavlja njegovu grobnicu. Njena izgradnja je bila poverena kraljevoj supruzi i sestri Artemidi. Izgradnja je počela još za vreme njegove vladavine, a završena je 350. godine pre nove ere, tri godine posle njegove smrti i godinu dana posle smrti njegove sestre Artemide.
Osnova Mauzoleja je bila pravougaonog oblika dimenzija 40x30 metara. U centralnom delu, na uzdignutom podijumu, koji je popločan mermerom i okružen stubovima napravljenim u jonskom stilu, nalazi se sarkofag i grobnica, ukrađeni zlatom, a izrađeni od alabastera. Stubovi (kolonade) su nosile piramidalni krov koji je bio ukrašen statuama i kipovima. Na vrhu krova se nalazila velika statua kočija koje vuku četiri konja.
Visina Mauzoleja je bila 45 metara, od čega je centralni podijum sa grobnicom bio visok gotovo 20 metara, visina stubova je bila 12 metara, 7 metara piramidalni krov i oko 6 metara statua kočija na vrhu krova. Posebnu lepotu Mauzoleja su činile isklesane dekoracije i statue, koju su postojale kako u spoljašnjem, tako i u unutrašnjem delu ove građevine. četiri grčka skulptora: Briaksos, Leohares, Skopas i Timoteus su ukrašavali svako po jednu stranu građevine.
Na različitim nivoima građevine, od osnove do plafona su bile postavljene nekoliko desetina statua ljudi, lavova, konja i drugih životinja u prirodnoj veličini. Mauzolej je odolevao zubu vremena više od 1500 godina, a onda je ovo područje pogodio jak zemljotres koji je dobrim delom oštetio krov i stubove Mauzoleja.
U vreme krstaških ratova vitezovi Svetog Jovana Malteškog su okupirali ovo područje i nedaleko od Mauzoleja izgradili ogroman krstaški zamak. 1494. godine kada se ojačavala struktura ovog zamka, korišćen je materijal od kog je izgrađen, tada već veoma oštećeni, Mauzolej u Halikarnasu. Do 1520. godine gotovo svaki kamen Mauzoleja je izvađen i iskorišćen za izgradnju različitih građevina.
Danas
je na mestu gde je bio izgrađen Mauzolej ostao samo njegov temelj. Međutim,
dosta skulptura i dekoracija, posebno onih koje su ukrašavale njegove unutrašnje
delove, su sačuvane do danas. Najpoznatija je ona mermerna dekoracija na kojoj
su prikazane bitke između Grka i Amazonki. Veliki krstaški zamak koji je sagrađen
u blizini je i danas očuvan, a u njegovoj strukturi se mogu uočiti delovi
materijala koji su izvučeni iz ostataka Mauzoleja da bi zamak bio sagrađen.Po
Mauzoleju u Halikarnasu danas se sve velike i raskošne građevine nazivaju
mauzolejima.