Partenon
Partenon
je antički Grčki hram posvećen boginji Atini, koji se nalazi na
Akropolju u glavnom gradu Grčke. Iako je danas u ruševinama, ovo je
najznačajniji primer starogrčke arhitekture i dorskog stila,
najstarijeg i najjednostavnijeg medju stilovima stare Grčke.Akropolj je prirodno brdo od krečnjaka, koje se nalazi u centru Atine. Svojevremeno to je bilo utvrdjenje za odbranu grada, a kada su ga Persijanci potpuno uništili 479. godine pre nove ere, jedan od narenih vladara stare Grčke, Perikle, je odlučio da od ovog brda stvori religijski i kulturni centar Atine. Partenon je sagradjen izmedju 447. i 432. godine pre nove ere, u vreme vladavine Periklea, a pod supervizijom jednog od najvećih grčkih skulpturora, Fidija.
Centralni deo kompleksa Partenona je bio pravougaoni mermerni hram, sa 17 stubova na obe veće strane i 8 stubova na kraćim stranama. Izraženo u metrima, dimenzije su mu bile 31x70 metara. Hram se sastoji od dve dvorane koje su odvojene centralnim zidom. U jednoj od ove dve dvorane se nalazila statua boginje Atine, kojoj je i posvećen hram. Statua je bila visoka oko 10 metara i bila je izradjena od slonovače i zlata. Na osnovi statue je bilo uklesano rodjenje Pandore, prve žene na Zemlji prema starogrčkom verovanju. Ova statua više ne postoji, a podaci o njenom izgledu su nadjeni u zapisima iz II veka nove ere.
Ceo kompleks obiluje skulpturama srednje veličine i ukrasnim slikama. Zanimljivo je da su u celom kompleksu korišćene samo plava, crvena, oker i žuta boja. Statue su prikazivale mitske borbe iz grčke mitologije, ceremonije žrtvovanja životinja bogovima i slično. Istorija Partenona i Akropolja su posebno zanimljive. Partenon je u IV veku nove ere pretvoren u hrišćansku crkvu. Najduži period u njegovoj hrišćanskoj epizodi je bila njegova posvećenost Devici Mariji. Potom je Otomanska imperija zavladala Balkanom i Partenon je postao džamija. U svim ovim periodima on je pretrpeo velika oštećenja tokom ratova koji su prolazili kroz ovaj grad.
Zanimljivo je da je veliki deo skulptura Partenona prenešen u Veliku Britaniju. Britanski konzul je to tražio od Otomanskih vlasti, tokom njihove okupacije Atine. One se nalaze u Britanskom muzeju u Londonu od 1800. godine. Još od 1928., pa do danas se vodi intenzivna kampanja od strane vlasti Grčke da se te skulpture vrate. Takodje je interesantno da su u jednom trenutku gradske vlasti Atine imale problem sa "nestajanjem" Partenona. Naime, milioni turista koji obilaze simbol Atine, često ponesu sa sobom mali kamen iz ruševina ovog hrama za uspomenu. Ovo je naravno sprečeno uvodjenjem brojnih zabrana za posetioce Partenona. Photo: Kalistos